Termieten

Termieten aanwezig in Nederland?

Termieten zijn nauw verwant aan de kakkerlakken. Deze sociale insecten onderscheiden zich van andere, zoals mieren en bijen, door het ontbreken van een popstadium in hun ontwikkeling. De nimfen van termieten lijken al veel op de volwassen insecten. Opmerkelijk is dat het mannetje, de koning van de termietenkolonie, na de paring in leven blijft en bij de koningin blijft.

Oorspronkelijk komen termieten niet voor in Nederland, maar er is reeds een gevestigde populatie grondgebonden termieten aanwezig. De kans op verdere vestiging van termieten in Nederland wordt groter door klimaatverandering en toenemende import. Dit risico is door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in 2023 bevestigd in een signaaladvies.

‍

Signalen van termieten in en rond uw huis

Indien u vermoedt dat u te maken hebt met termieten, is het belangrijk dit zeker te weten. Signalen die wijzen op de aanwezigheid van termieten, voornamelijk die ondergronds leven, in of rondom uw huis omvatten:

De aanwezigheid van moddertunnels, die lopen vanuit het nest in de grond naar een voedsel- of waterbron, zoals hout of langs muren en funderingen. Bij ernstige infestaties kunnen zelfs vrijhangende tunnels verschijnen vanaf plafonds, balken of andere hoger gelegen constructies. Een actieve termietenkolonie wordt aangegeven door het heropbouwen van tunnels na vernietiging.

Zichtbare schade aan houtstructuren kan ook een indicatie zijn. Wanneer hout opengebroken wordt, kunnen de termieten, variërend van wit tot karamelkleur, tevoorschijn komen. Vaak blijft een termietenpopulatie langere tijd verborgen, soms jaren, voordat de schade aan houtwerk duidelijk wordt;

In bepaalde perioden van het jaar kunnen termietenzwermen, bestaande uit gevleugelde termieten, verschijnen, soms zelfs binnenshuis. Deze zwermen zijn onderdeel van hun bruidsvluchten om nieuwe kolonies te vormen. Deze gevleugelde termieten zijn doorgaans donkerder van kleur dan hun niet-gevleugelde, in het donker levende verwanten.

‍

Fascinerende wereld van termieten

Termieten zijn intrigerende kleine insecten, variërend in lengte en kleur:

• Grootte: 4 tot 15 mm lang.
• Kleurenpalet: Variërend van kleurloos, wit, beige tot zwart.

Uiterlijke Kenmerken:

• Ze lijken op kleine maden met poten en hebben een zacht lichaam.
• Dit contrasteert sterk met het verharde lichaam van mieren.

‍

De termieten kolonie

Termietenkolonies vertonen een diversiteit in hun sociale structuur, weerspiegeld in de fysieke kenmerken van hun leden. Werkers en soldaten hebben vaak gereduceerde zicht of zelfs geen ogen, waarbij de soldaten grotere koppen en kaken hebben voor verdediging. De reproductieve termieten ontwikkelen twee paar vleugels, en de koningin, als grootste lid van de kolonie, valt op door haar opgezwollen achterlijf dat tot wel 10 cm lang kan zijn. Deze variëteit in vorm en functie toont de complexiteit en organisatie van termietenkolonies.

De levenscyclus van de termieten

Termieten doorlopen een onvolledige metamorfose bestaande uit drie stadia: ei, nimf en volwassen insect, waarbij de nimfen reeds lijken op mini-versies van de volwassen termieten. De rol van een termiet binnen de kolonie, variërend van werker tot soldaat, wordt bepaald door de behoeften van de kolonie op dat moment. De koningin, het grootste lid van de kolonie, legt duizenden eitjes per dag en is afhankelijk van de zorg van werkers, terwijl de koning bij haar blijft voor regelmatige paringen. De kolonie wordt gesticht na een bruidsvlucht van gevleugelde termieten, waarbij overlevende paren landen, hun vleugels afwerpen en een nieuwe kolonie beginnen, waarbij secundaire koningsparen kunnen bijdragen aan de eiproductie en continuïteit van de kolonie.

‍‍

Welke schade kunnen termieten aanrichten?

Met meer dan 2300 verschillende soorten wereldwijd, zijn termieten berucht om hun vermogen om aanzienlijke schade aan te richten aan gebouwen en andere structuren. Van deze diversiteit zijn er 183 soorten die gebouwen kunnen aantasten en 83 die bekend staan om het veroorzaken van ernstige schade. Termieten vormen een ernstige plaagprobleem, met name vanwege hun destructieve eetgewoonten die zich niet alleen beperken tot houtconstructies zoals gebouwen, meubels en hekwerken, maar zich ook uitstrekken tot papier, boeken, kleding, en leerproducten. Zelfs levende bomen en planten zijn niet veilig voor hun vraatzucht.

In Nederland, waar termieten traditioneel een zeldzaam verschijnsel waren, neemt de dreiging van deze hout-etende insecten toe. Deze stijging wordt toegeschreven aan klimaatverandering en globalisering, waardoor termieten makkelijker nieuwe gebieden kunnen koloniseren. Dit brengt een toenemend risico met zich mee voor houten constructies en cellulose-bevattende materialen in het Nederlandse landschap, wat extra waakzaamheid en preventiemaatregelen vereist.

Termietenpreventie en -bestrijding in Nederland

Termieten, niet van nature voorkomend in Nederland, vormen momenteel een beperkt risico, voornamelijk binnengekomen via geïmporteerde goederen. In de meeste gevallen gaat het om enkele individuele termieten, meestal werkers, die in ons klimaat niet lang overleven. Hierdoor is intensieve bestrijding vaak niet nodig, dankzij de minder gunstige Nederlandse klimaatomstandigheden voor termietenkolonies. Echter, door klimaatverandering en verhoogde importkansen is het niet uitgesloten dat termieten zich in de toekomst wel kunnen vestigen.

Preventie en Bestrijding in Gevoelige Gebieden:

• Preventiemaatregelen: In landen met termietenproblemen worden diverse preventieve technieken toegepast, zoals termietbestendig bouwmateriaal, fysieke barrières, en vochtregulatie.
• Bestrijdingsmethodes: Biologische bestrijding met nematoden en schimmels, en het gebruik van biociden, aangepast aan de termietensoort en de locatie van de infestatie.

Toekomstige Risico’s in Nederland:

• Gezien de klimaatverandering en importrisico's is het mogelijk dat termieten zich op termijn ook in Nederland zullen vestigen, wat vraagt om verhoogde waakzaamheid en mogelijk aanpassingen in preventie- en bestrijdingsstrategieën.
  

‍